De Deense filosoof Kierkegaard geloofde dat vrijheid niet iets is dat je krijgt, maar iets dat je oefent. Vrijheid ontstaat volgens hem op het moment dat je ‘nee’ durft zeggen tegen dat wat je klein houdt, tegen dat wat je vervreemdt van jezelf. Een daad van rebellie, om trouw te blijven aan jezelf. Echte vrijheid is dan niet de afwezigheid van regels of grenzen, maar de moed om ‘nee’ te zeggen tegen wat je vast houdt en te kiezen wat voor jou waarachtig is.

*“Vrijheid betekent niets anders dan de mogelijkheid om ‘nee’ te zeggen.” – Søren Kierkegaard*

Leven we dan niet in een vrije samenleving?

Jazeker, en je hoeft niet ver te kijken om vast te stellen wat een verlies van vrijheid kan betekenen. En toch blijkt ‘nee’ zeggen ook in onze vrije samenleving geen eenvoudige opdracht.

Je voelt mij natuurlijk al komen, een treffend voorbeeld daarvan is de dieetcultuur: een systeem van overtuigingen waarin je kledingmaat al te vaak verward wordt met succes, gezondheid of zelfdiscipline, een cultuur die je influistert dat je lichaam pas goed genoeg is als het kleiner, strakker of lichter wordt.

Daaruit ontstaat een voortdurende druk om te controleren, te meten en te verbeteren. We gaan dat normaal vinden, bijna vanzelfsprekend. Diëten lijken de nodige houvast te bieden: regels, structuur, beloftes. Maar ze brengen zelden tot nooit wat ze beloven. Ze leiden niet tot rust, niet tot vertrouwen, en al helemaal niet tot een liefdevolle relatie met jezelf. En ze zijn geen duurzame bijdrage aan je gezondheid, fysiek noch mentaal. Jammer genoeg wordt op lange termijn vaak net het tegendeel waar. Dat is geen individueel probleem, maar een systemisch. Het is een gevolg van een geheel dat winst maakt op onzekerheden.

Intuïtief eten nodigt je uit om uit die kringloop te stappen.

Dat loslaten kan voelen als controle verliezen, maar precies daar ontstaat ruimte. Ruimte om opnieuw te luisteren, te voelen, te vertrouwen.

Wordt er dan beweerd dat gewicht nooit iets zegt over gezondheid? Nee, maar wel dat de werkelijkheid véél genuanceerder is dan wat de dieetcultuur ons laat geloven.

Durven we ook andere vragen stellen?

Hoeveel lijden wordt er veroorzaakt door een al te eenzijdige focus op gewicht? Door stigma, schaamte, of het uitstellen van zorg? Wat doet dat met onze gezondheid, met ons zelfbeeld, met onze levensvreugde? En als we weten dat diëten zelden duurzaam zijn – dat een dieet beginnen zelfs een goeie voorspeller is van gewichtstoename op lange termijn – waarom blijven we dan toch in datzelfde kringetje ronddraaien?

Wat als we ervoor kiezen ‘nee’ te zeggen?

Wat als we onze eigenwaarde loskoppelen van een getal op een weegschaal? Wat als we de energie die naar de buitenkant gaat, naar binnen zouden keren? Hoeveel vrijheid én gezondheidswinst ligt er in die keuze?

Het eerste principe van intuïtief eten – verwerp de dieetcultuur – is in de basis een vorm van verzet. Je kan besluiten: ik doe niet meer mee. Wie intuïtief leert eten, begint het gangbare kader te bevragen: wat betekent het écht om gezond te zijn, in lijf én hoofd? En wat zijn duurzame stappen in die richting?

Filosofe Hannah Arendt schreef dat vrijheid niet ontstaat door te gehoorzamen, maar door actieve participatie: actief deelnemen aan de wereld, door zelf te denken, te oordelen en te handelen. Dat is precies wat er gebeurt wanneer je de dieetcultuur verwerpt. Je neemt opnieuw eigenaarschap over wat goed voelt en wat goed doet voor jouw lichaam, en laat de opgelegde regels los. Intuïtief eten wordt zo een daad van actieve participatie in je eigen leven – een oefening in vrijheid, mens-zijn, en vertrouwen.

En zou dat kunnen zijn hoe echte verandering begint?

Door het zelf anders te doen. Door ons denken te herstellen. Door onze kinderen bredere perspectieven te geven. Door nuance te brengen in gesprekken.

Door ‘nee’ te zeggen tegen wat niet (meer) klopt en daarmee ‘ja’ tegen een leven dat ruimer, zachter en vrijer voelt. Een leven dat een betere ondersteuning biedt aan alle uiteenlopende factoren die van invloed zijn op je gezondheid.

Om over na te denken:

Waar hoor jij nog de stem van de dieetcultuur in je dagelijks leven?
Op welke momenten voel je dat je eigen oordeel wordt overstemd door wat ‘hoort’?
En hoe zou het zijn om daar nee tegen te zeggen, uit zorg voor jezelf?

Bracht deze tekst jou iets? Laat mij weten wat je ervan vond, deel hem met iemand of schrijf je in op mijn nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Vrijheid begint met ‘nee’ zeggen.